Zabytki – Zespół kościoła parafialnego p.w. Narodzenia NMP w Hyżnem

Hyżne – Zespół kościoła parafialnego p.w. Narodzenia NMP (kościół, kaplica pielgrzyma, dzwonnica, pozostałość fortyfikacji z fragmentem murowanego ogrodzenia), wpisany do rejestru zabytków decyzją z dnia 29.11.2006 r. pod numerem A – 177.

Powstanie Kościoła wzniesionego na szczycie wzgórza na miejscu kościoła drewnianego z 1594 r., datuje się na lata 1727-1739 z inicjatywy ks. Proboszcza Piotra Nawrotowskiego, fundacji Stanisława Wapowskiego, kasztelana przemyskiego. Murowany z cegły, otynkowany, orientowany, pierwotnie jednonawowy, obecnie – po przebudowie dokonanej przez arch. Zygmunta Hendla w latach 1913-1914 – trójnawowy, bazylikowy. Na rzucie wydłużonego prostokąta, z prezbiterium zamkniętym ścianą prostą.

Nawa główna trójprzęsłowa, prezbiterium dwuprzęsłowe równej szerokości i wysokości jak nawa, przykryte sklepieniami kolebkowymi z lunetami ozdobione geometryczną dekoracją stiukową i malarską. Przy nawie od pd. i pn. kwadratowe kaplice (obecnie na przedłużeniu naw bocznych), sklepione krzyżowo, przy prezbiterium od pn. przedsionek, od pd. zakrystia. Nawy boczne  węższe od głównej, otwarte do niej dwoma arkadami wspartymi na kwadratowych filarach z nałożonymi pilastrami, sklepione krzyżowo. Elewacja zach. Trójosiowa, podzielona pilastrami, zwieńczona trójkątnym przyczółkiem, po bokach ze spływami osłaniającymi dachy jednoosiowych naw bocznych. Oś środkowa podkreślona portalem i oknem, w osiach bocznych arkadowe wnęki.

Okna nawy głównej i prezbiterium prostokątne, ponad nimi trójkątne przyczółki . W szczycie elewacji wsch. Dwa okna i blenda arkadowa z balustradami.

Dachy: nad prezbiterium i nawą wspólny dwuspadowy z wieloboczną wieżyczką na sygnaturkę, kryty dachówką, na zakrystii, przedsionku i nawach bocznych pulpitowe, na kaplicach namiotowe, łamane z kopulastymi zwieńczeniami, kryte blachą.

Jest to przykład późnobarokowej architektury sakralnej. Sanktuarium wyposażone jest  w cenne renesansowe i barokowe elementy wystroju wnętrza. Wewnątrz kościoła znajdują się między innymi: obraz z wizerunkiem Madonny z Dzieciątkiem, kamienna chrzcielnica z 1592 r. i bogato zdobiony złotem ołtarz, a także dzwon „Jan”.  Pozostałość fortyfikacji ziemnych zlokalizowana od dzwonnicy w kierunku wiaty zachowała się z przełomu XV-XVII w.